Χάρτης - Μελένικο (Melnik)

Το Μελένικο (βουλγαρικά: Мелник) είναι χωριό της Βουλγαρίας με 390 κατοίκους. Ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα (βουλγαρικά: община) της πόλης Σαντάνσκι (βουλγαρικά: Сандански), από την οποία απέχει 18 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά, και στην διοικητική περιοχή (βουλγαρικά: Област) του Μπλαγκόεβγκραντ (βουλγαρικά: Благоевград). Βρίσκεται σε υψόμετρο 437 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, ανάμεσα σε εντυπωσιακές αμμώδεις «πυραμίδες».

Σύμφωνα με αρχαιολογικά στοιχεία οι πρώτοι που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή ήταν η Θρακική φυλή των Μαίδων, στην οποία ανήκε ο περίφημος επαναστάτης Σπάρτακος. Στη συνέχεια πέρασε στην κατοχή των Μακεδόνων (Φίλιππος Β') και των Ρωμαίων, που άφησαν στην πόλη ένα από τα αξιοθέατά της, την Αρχαία Ρωμαϊκή γέφυρα, που διατηρείται ακόμη. Οι Σλάβοι, που ήρθαν αργότερα σε αυτά τα μέρη μετά τους Βυζαντινούς, μετονόμασαν τον οικισμό σε "Μέλνικ". Το Μελένικο έγινε τμήμα της Βουλγαρίας επί Χάνου Πρεσιανού Α΄ (836 - 852) και γνώρισε μεγάλη ακμή αυτή την περίοδο. Το 1215 έγινε πρωτεύουσα του αυτόνομου φεουδαλικού Πριγκιπάτου της Ροδόπης, κυβερνώμενου από το Δεσπότη Αλέξιο Σλαύο, απόγονο της δυναστείας των Ασέν, και γνώρισε μεγάλη οικονομική και πολτιστική ακμή έως τη Μάχη της Κλοκοτνίτσας το 1230, οπότε ενσωματώθηκε εκ νέου στη Βουλγαρία. Η πόλη συνέχισε να ακμάζει επί Τσάρου Ιβάν Ασέν Β΄ λόγω του εμπορίου χωρίς δασμούς με το, ελεγχόμενο από τη Βενετία, Ντουμπρόβνικ.

Ιωάννης Δούκας Βατάτζης ελευθερωτής του Μελενίκου και της ευρύτερης Μακεδονίας κατά τον 13ο αι Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, ο Βούλγαρος Κράλης Ιωαννίτζης εκμεταλλευόμενος τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, εισβάλει βίαια το 1205 στην περιοχή της Θράκης και της Μακεδονίας φθάνοντας έως τις Σέρρες. Η περιοχή ελευθερώνεται τελικά αργότερα από τον βυζαντινό Αυτοκράτορα Ιωάννη Δούκα Βατάτζη, ο οποίος ανέκτησε τη Βέροια, το Μελένικο, τις Σέρρες και άλλες σημαντικές πόλεις της Μακεδονίας. .

Η Οθωμανική κατάκτηση των Βαλκανίων το 14ο-15ο αιώνα είχε ως αποτέλεσμα μια μακρά περίοδο παρακμής, αλλά το Μελένικο ήταν για μια ακόμη φορά μια ευημερούσα πόλη το 17ο και 18ο αιώνα, χάρις στην παραγωγή καπνού και κρασιού, που εξαγόταν, κυρίως στην Αγγλία και στην Αυστρία. Την εποχή αυτή το Μελένικο ήταν επίσης κέντρο καλλιτεχνίας, ιδιαίτερα εκκλησιαστικής διακόσμησης και ξυλογλυπτικής.

Οι Ελληνες Μελενικιώτες συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 με κυριότερους αγωνιστές τους Αναστάσιο Πολυζωίδη και τον οπλαρχηγό Διονύσιο Ζάνο, καθώς επίσης και στη Μακεδονική επανάσταση του 1878, ζητώντας επίμονα οπλισμό από το Ελληνικό προξενείο Θεσσαλονίκης

Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Τσώπρο η προσχώρηση των σλαβοφώνων της περιφέρειας Μελενίκου στο σχίσμα και η εισαγωγή της σλαβονικής γλώσσας στις εκκλησίες δεν έγινε αμέσως με την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας. Όπως προκύπτει από τα αρχεία της Κοινότητας Μελενοίκου κατά το 1895 υπήρχαν 25 ορθόδοξα χωριά (Πατριαρχικά) στον καζά Μελενοίκου.

Το Μελένικο καταλήφθηκε από τον Αυτοκρατορικό Ρωσικό Στρατό κατά το Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877 - 1878, αλλά επιστράφηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία σύμφωνα με τη Συνθήκη του Βερολίνου (1878). Η πόλη ήταν το κέντρο ενός ΄καζά΄ (δήμου), στο σαντζάκι των Σερρών της Επαρχίας της Θεσσαλονίκης ως Μελένικο μέχρι το 1912. Κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο η πόλη τελικά ενσωματώθηκε στη Βουλγαρία. Στα τέλη του 18ου αιώνα η πόλη είχε 1.300 σπίτια, 70 εκκλησίες και πληθυσμό 20.000 κατοίκων αλλά μια πυρκαγιά την κατέστρεψε σε μεγάλο βαθμό. Αποκαταστάθηκε όμως και ξαναχτίστηκε και ο σημερινός πληθυσμός (400) απέχει μακράν από εκείνο των αρχών του 20ού αιώνα, όταν συνίστατο κυρίως από Έλληνες, αλλά επίσης και Βουλγάρους, Τούρκους και Ρομά. Το Μελένικο είναι το θέμα του διηγήματος του Σοβιετικού συγγραφέα Γιούρι Τριφόνωφ ΄΄Η μικρότερη πόλη στη γη΄΄.